Παναγία Επισκοπιανή
Η Παναγία Επισκοπιανή (ή Πισκοπιανή) είναι χτισμένη λίγο έξω από τον οικισμό Επισκοπείο, στον δρόμο για τα Μάλλια, σε μικρή απόσταση δυτικά της Ερμουπόλης. Η ονομασία υποδηλώνει το συσχετισμό με την καθολική Επισκοπή της Σύρου, καθώς είναι γνωστό ότι ανήκε στην τελευταία και μάλιστα αποτελούσε τόπο παραθερισμού του επισκόπου από το 16ο αιώνα, αν όχι και παλαιότερα.
Σύμφωνα με την παράδοση η Παναγία η Επισκοπιανή πρέπει να υπήρξε η πρώτη καθολική μητρόπολη του νησιού. Σύμφωνα με μαρτυρίες του 1631 και του 1700 η εκκλησία παλαιότερα ετιμάτο στο όνομα της Παναγίας Πρωτόθρονου.
Πότε κτίστηκε η Παναγία Επισκοπιανή δεν είναι γνωστό. Κάποιοι μελετητές κάνουν λόγο ακόμα και για τον 10ο – 11ο αιώνα μ.Χ., ενώ ανακατασκευάστηκε το 1652. Πρόκειται για μια βαριά κατασκευή, λόγω των χοντρών τοιχίων. Έχει σταυροειδές σχήμα με τρούλο.
Στην Παναγία Επισκοπιανή αποδίδεται και η σωτηρία από την επιδημία πανώλης που ξέσπασε στο νησί το 1728.
Στο δάπεδο της Παναγίας Επισκοπιανής υπάρχει μία ενιαία σύνθεση πέντε ταφικών πλακών από γκρίζο και λευκό μάρμαρο, με εγχάρακτο και ανάγλυφο διάκοσμο. Οι εν λόγω τάφοι ανήκουν όλοι στην οικογένεια Bottaro, γνωστή οικογένεια ιταλών ιατρών που παραθέριζε σε οικία κοντά στην εκκλησία. Φέρουν χρονολογίες από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και επιγραφές στην ιταλική γλώσσα.
