Κνωσσός

Η Κνωσσός ή Κνωσός (γνωστή κι ως το παλάτι των παγωνιών) απέχει περίπου 6 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά από την πόλη του Ηρακλείου στον ομώνυμο νομό της Κρήτης.

Κανείς δεν φεύγει από το νησί, χωρίς να επισκεφτεί τον “Παρθενώνα” της Κρήτης, την Κνωσσό. Το προϊστορικό παλάτι του βασιλιά Μίνωα (γιου του Δία και της Ευρώπης), έργο του αρχιτέκτονα Δαίδαλου, αποτέλεσε το κέντρο του μινωικού πολιτισμού και συνιστά τον σπουδαιότερο αρχαιολογικό χώρο από την εποχή του Χαλκού.

Όντας μία από τις σημαντικότερες πόλεις κατά την αρχαιότητα, με αδιάλειπτη κατοίκηση από τη νεολιθική εποχή (7000-3000 π.Χ.), η Κνωσσός υπήρξε επισκοπική έδρα και συνετέλεσε στην πολιτιστική και οικονομική εξέλιξη του νησιού. Εκεί λέγεται ότι παράλληλα άνθησε κι ο πρώτος ευρωπαϊκός πολιτισμός, ενώ σύμφωνα με την ελληνική παράδοση, η ιστορία του ανακτόρου μπλέκεται με πολλούς μυθικούς ήρωες, όπως ο ανθρωπόμορφος Μινώταυρος, ο Θησέας και η Αριάδνη. Τις τελευταίες δεκαετίες έχει αναπτυχθεί επίσης η θεωρία ότι η Κνωσσός άκμασε μετά την καταστροφή του μινωικού πολιτισμού.

Χτισμένη στο ανατολικό τμήμα του λόφου της Κεφάλας και μεταξύ της κοίτης δύο ποταμών που διασχίζουν μια τεράστια εύφορη κοιλάδα, το βασίλειο της Κνωσσού ήταν η καρδιά της ομώνυμης αρχαίας πόλης και κάλυπτε σχεδόν μια έκταση 20000 τετραγωνικών μέτρων, ενώ φαίνεται ότι ήταν εύκολα προσβάσιμο τόσο από τη θάλασσα, όσο και από την ενδοχώρα του νησιού.

Στην περιοχή αυτή κάποτε ζούσαν 100000 άνθρωποι, κι η κνωσσιανή κοινότητα εκτείνονταν από τις ανατολικές περιοχές του Ψηλορείτη μέχρι και τις δυτικές πλαγιές της Δίκτης. Ένα γύρω τον 3ο αιώνα π.Χ. η πόλη συμμάχησε με άλλες κρητικές κοινότητες, εκστρατεύοντας κατά της αρχαίας Λυττού. Το 166 π.Χ. συμμάχησε με την πρώην πολέμια της, τη Γόρτυνα, αλλά τελικά καταστράφηκε ολοσχερώς από τις αραβικές επιδρομές. Επί Ενετοκρατίας δημιουργήθηκε εκεί ένας μικρός συνοικισμός με το όνομα Μακρύτοιχος, ο οποίος κατά τη δεκαετία του ’60 μετονομάστηκε σε Κνωσσό, προσδίδοντας ξανά τη χαμένη αίγλη στην τοποθεσία.

Το πρώτο ανάκτορο πιθανότατα χτίστηκε τον 19ο αιώνα π.Χ. και καταστράφηκε από μεγάλο σεισμό, περίπου το 1700 π.Χ., ενώ επάνω στα ερείπια του ανεγέρθηκε νέο μεγαλοπρεπές ανάκτορο (3000-1900 π.Χ.). Ένα γύρω στο 1450 π.Χ., με την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης, οι Μυκηναίοι εγκαθίστανται στην περιοχή και το εξελίσσουν σε τόπο διοργάνωσης διάφορων δραστηριοτήτων, χρησιμοποιώντας τις υψηλές τεχνικές γνώσεις που είχαν ήδη αναπτύξει, όπως σχεδιασμός και κατασκευή φωταγωγών, τη χρήση δοκαριών για την ενίσχυση της τοιχοποιίας, καθώς και τη δημιουργία ενός καινοτόμου αποχετευτικού και υδρευτικού δικτύου.

Μέχρι και στους πιο σύγχρονους αρχιτέκτονες προκαλούν εντύπωση η ποικιλία των δομικών υλικών που χρησιμοποίησαν, τα χρωματιστά κονιάματα, οι ορθομαρμαρώσεις και οι τοιχογραφίες, με τα οποία κόσμησαν τα δωμάτια και τους διαδρόμους του παλατιού τους. Βασιζόμενοι σ’ αυτό το πολύπλοκο σύστημα διαδρόμων και στα δαιδαλώδη διαμερίσματα του αρχαίου ανακτόρου, οι ερευνητές εκεί, αναγνώρισαν το μυθικό Λαβύρινθο. Τελικά όμως, το ανάκτορο καταστράφηκε ολοσχερώς από φωτιά που ξέσπασε το 1350 π.Χ.. Ο χώρος πάντως, κατοικείται ξανά από την ύστερη μυκηναϊκή περίοδο μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια.

Το ανάκτορο της Κνωσσού, που μετράει τουλάχιστον 9000 χρόνια ιστορίας, επιβίωσε των καταστροφών και συνεχίζει να προκαλεί θαυμασμό παγκοσμίως. Πιστεύεται ότι διέθετε 1500 δωμάτια κι αναπτύσσονταν γύρω από τη μεγάλη κεντρική αυλή, που χρησίμευε ως χώρος δημόσιων συγκεντρώσεων Επιπλέον, υπήρχε και μια δεύτερη αυλή, (δυτικά), που ήταν η επίσημη είσοδος προς το παλάτι, αλλά και τους χώρους όπου εκτυλίσσονταν διάφορες τελετουργίες, καθότι εκεί βρίσκονταν ένα τριμερές ιερό, ιερά θησαυροφυλάκια και υπόστυλες κρύπτες.

Σ’ αυτό το τμήμα εντοπίζεται και η περίφημη αίθουσα του θρόνου, αν και στη νότια πτέρυγα του ανακτόρου υπήρχαν οι σημαντικότεροι χώροι (νότιο πρόπυλο, ο διάδρομος της πομπής και η είσοδος με την τοιχογραφία του πρίγκιπα με τα κρίνα). Στην ανατολική πτέρυγα από την άλλη, βρίσκονταν κατοικίες και μεγάλες αίθουσες υποδοχής, όπως η αίθουσα των «διπλών πελέκεων» και το μέγαρο της βασίλισσας.

Από τα βόρεια, έπειτα, φαίνεται ότι γινόταν η επικοινωνία με το λιμάνι της περιοχής. Επίσης, στο ανάκτορο λειτουργούσαν λογής εργαστήρια, υπήρχαν αποθήκες με πήλινα πιθάρια , ενώ στη βορειοδυτική γωνία του, διαμορφώνονταν ένας υπαίθριος θεατρικός χώρος, και τριγύρω από το ανάκτορο, υπήρχαν τα μινωικά νεκροταφεία.

Σήμερα, κυρίως επισκέψιμο είναι το μεγαλοπρεπές μινωικό ανάκτορο του Μίνωα και της Πασιφάης. Μόλις το 1878 ξεκίνησαν επίσημα οι ανασκαφές στην τοποθεσία από τον Ηρακλειώτη αρχαιολάτρη Μίνω Καλοκαιρινό, και την έρευνα έκτοτε συνέχισε ο Άγγλος Άρθουρ Έβανς (μέχρι και το 1930).

Σταδιακά αποκαλύφθηκε ολόκληρο το πολυόροφο βασιλικό συγκρότημα, καθώς επίσης αναστηλώθηκαν ορισμένα τμήματά του από τον ίδιο αρχαιολόγο. Έτσι, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τα λαμπρά ερείπια της μινωικής Κνωσσού κάνοντας μια περιήγηση στο χώρο, είτε μόνος του ή με τη βοήθεια ξεναγού.

Χαρακτηριστικά μπορεί να περιπλανηθεί ανάμεσα στην είσοδο και το βόρειο τμήμα του αρχαίου παλατιού, τη δυτική και κεντρική λιθόστρωτη αυλή, τον «όροφο των ευγενών» και το «τελωνείο». Απ’ όλα όμως τ’ αξιοθέατα, σπουδαιότερη θεωρείται η «αίθουσα του θρόνου» του Μίνωα, που έχει ανακαλυφθεί αυτούσια, και προκαλεί τουλάχιστον δέος στους απανταχού ταξιδιώτες.

Ο αρχαιολογικός χώρος της Κνωσσού είναι γενικά προσβάσιμος και σε άτομα ΑμεΑ (εκτός από ορισμένα σημεία του που δεν υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές), προσφέρει δωρεάν πάρκινγκ στους επισκέπτες, καθώς επίσης υπάρχει πωλητήριο για όσους επιθυμούν κάποιο σουβενίρ από το αρχαίο παλάτι, αλλά και αναψυκτήριο.

Τέλος, ο επισκέπτης μπορεί ολοκληρώσει την περιήγησή του στην ιστορία της Κνωσσού διασχίζοντας τον πιο αρχαίο δρόμο στην Ευρώπη, που έχει αφετηρία τις αρχαιότητες του ομώνυμου ανακτόρου, ανεβαίνει στο ιερό όρος Γιούχτα και τερματίζει στις Αρχάνες.

Εναλλακτικά, μπορεί να κάνει μία βόλτα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου και να δει από κοντά το αγαλματίδιο της γυμνόστηθης θεάς των Μινωιτών, νομίσματα του αρχαίου βασιλείου, και το σήμα- κατατεθέν της Κνωσσού, τον δίπλο πέλεκυ.

Τηλέφωνο: +30 2810 231940

Φαξ: +30 2810 241515

Email: [email protected]

Εισιτήρια
Ολόκληρο: €15, Μειωμένο: €8