Βασιλική Αγίου Μάρκου

Η Βασιλική Αγίου Μάρκου βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της πλατείας Λιονταριών κι απέναντι από την κρήνη Μοροζίνι στην πόλη του Ηρακλείου.

Η Βασιλικής Αγίου Μάρκου αρχικά βρίσκονταν ακριβώς απέναντι από το ανάκτορο του Δούκα, που δυστυχώς σήμερα δεν σώζεται, και κατείχε σημαντική θέση στην κοινωνία της εποχής, καθότι ο Άγιος Μάρκος θεωρούνταν ο προστάτης των Ενετών. Η κατασκευή της ξεκίνησε το 1239 (επί Ενετοκρατίας), περνώντας διάφορες φάσεις ανοικοδόμησης μέχρι και την τελική αποκατάσταση της, το 1956.

Στη Βασιλική Αγίου Μάρκου γίνονταν η ανάληψη καθηκόντων των αξιωματούχων και αρχόντων κι ο ενταφιασμός των Δουκών μέσα σε σαρκοφάγους (δύο απ’ αυτούς τους τάφους μάλιστα εκτίθενται στην ανατολική πλευρά του ναού), καθώς επίσης ο απλός λαός πήγαινε εκεί για να βρει παρηγοριά. Στη νοτιοδυτική γωνία της βασιλικής υπήρχε κατά το παρελθόν ένα κωδωνοστάσιο – αντίγραφο του αυτού που υπήρχε στον Άγιο Μάρκο της Βενετίας. Οι καμπάνες του ψηλού αυτού πύργου σε καιρό ειρήνης χτυπούσαν κάθε πρωί συντροφεύοντας τους κατοίκους της πόλης, ενώ σε καιρό πολέμου ‘μήνυαν’ για τους βομβαρδισμούς.

Επί Τουρκοκρατίας (1669)ο ναός μετατράπηκε σε τζαμί, ενώ μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών τον πήρε η Εθνική Τράπεζα (ως ανταλλάξιμο) και ύστερα παραχωρήθηκε στο Δήμο, το 1923, για να χτίσει στη θέση του Δημοτικό Θέατρο. Τελικά λειτούργησε ως κινηματογράφος και στην περίοδο της κατοχής, ως χώρος αποθήκευσης. Ο ναός στη συνέχεια αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή , ως τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με δύο σειρές κιόνων, που πιστεύεται ότι προήλθαν από την Κνωσσό, και πλέον στεγάζει τη Δημοτική Πινακοθήκη Ηρακλείου.