Ζαρός

Ο Ζαρός βρίσκεται στο βάθος του καταπράσινου δάσους Ρούβα και απέχει περίπου 40 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Ηρακλείου στον ομώνυμο νομό της Κρήτης.

Χτισμένος στις υπώρειες του όρους Σαμάρι, της οροσειράς του Ψηλορείτη, ο Ζαρός έχει εδώ και δεκαετίες συνδέσει τ’ όνομά του (που προέρχεται από το πληθυντικό του μορίου «Ζα» και το ρήμα «ρέω») με το ομώνυμο εμφιαλωμένο φυσικό ή ανθρακούχο νερό της αγοράς, το οποίο μάλιστα έχει διακριθεί πολλές φορές σε διεθνείς διαγωνισμούς. Το δίκτυο ύδρευσης στην περιοχή ήταν ήδη πολύ ανεπτυγμένο από τα αρχαία χρόνια και συγκεκριμένα θεωρείται ότι από την πηγή Στέρνα, (βόρεια του Ζαρού), υδρευόταν η αρχαία Γόρτυνα.

Νότια της δημοφιλούς κοινότητας του Ζαρού άκμασε ο μινωικός οικισμός Κούρτες, ενώ σήμερα έχει αναπτυχθεί σε μεγάλο βαθμό η γεωργοκτηνοτροφική παραγωγή από τους περίπου 2000 μόνιμους κατοίκους του. Τόπος ευλογημένος με άφθονα νερά που τρέφουν περιβόλια και κτήματα, ο Ζαρός κατοικήθηκε αδιαλείπτως από την αρχαιότητα ως σήμερα, και μετατράπηκε σ’ ένα ελκυστικό εκδρομικό προορισμό, που αν και πολυσύχναστος, έχει διατηρήσει το φιλόξενο πρόσωπό του.

Αρκεί κανείς να κοιτάξει την ομώνυμη τεχνητή λίμνη (πηγή Βότομος), όπου καθρεφτίζονται τα επιβλητικά βράχια του Ψηλορείτη. Συνδυάζοντας περιοχές φυσικού κάλους, σαν το Δάσος Πευκιά Βοριζίων, και πλούσια ιστορία απευθύνεται είτε σε επισκέπτες που αναζητούν τη χαλάρωση, ή σε όσους θέλουν ν’ αναζωογονηθούν επιδιδόμενοι σε διάφορες αθλητικές δραστηριότητες.

Με αφετηρία τη γραφική λίμνη του Ζαρού μπορεί κανείς περπατώντας, ποδηλατώντας ή και με το αυτοκίνητο, να επισκεφτεί φυσικά και τεχνητά σπήλαια, το ναό του Άη Ιωάννη με το ορειβατικό καταφύγιο, έπειτα να κάνει μια στάση στο γυναικείο (παλαιοημερολογίτικο) μοναστήρι Αγίου Νικολάου που βρίσκεται καθ’ οδόν για το ομώνυμο φαράγγι, και να καταλήξει σ’ ένα από τα σπουδαιότερα πρινοδάση της Ελλάδας (δάσος Ρούβα).

Στην γύρω περιοχή υπάρχουν αρκετά ιστορικά μοναστήρια, η Μονη Βροντησίου, του 14ου αιώνα αφιερωμένη στον Άγιο Αντώνιο, που προσφέρει πανοραμική θέα κόβοντας την ανάσα, και η εκκλησία του Αγίου Φανουρίου στη Μονή Βαρσαμονερίου, τη σχολή που διδάχτηκε την τέχνη της αγιογραφίας ο El Greco, αλλά και διάσημοι αρχαιολογικοί χώροι του νησιού, όπως η Φαιστός.

Άλλα σημαντικά αξιοθέατα του Ζαρού είναι οι νερόμυλοι και οι νεροτριβές της περιοχής, καθώς επίσης σώζονται και τα ερείπια ρωμαϊκού υδραγωγείου. Επιπλέον, ο τουρίστας μπορεί να θαυμάσει την παραδοσιακή τοπική αρχιτεκτονική, κάνοντας μια βόλτα στα στενά δρομάκια του οικισμού, να επισκεφτεί το παλιό υδροηλεκτρικό εργοστάσιο και το ελαιουργείο, το μικρό ναό της Αγίας Κυριακής, που στεγάζει το Εκκλησιαστικό Μουσείο Ζαρού, καθώς και το Λαογραφικό και Γεωλογικό Μουσείο της κοινότητας, ή απλά να χαλαρώσει γευόμενος πέστροφες ή σολωμούς σε μία από τις ταβέρνες της περιοχής.

Στην περιοχή διοργανώνεται η γιορτή νερού, ενώ τις τελευταίες δεκαετίες αναβιώνουν λογής έθιμα της Καθαράς Δευτέρας. Τέλος, ο Ζαρός διαθέτει αρκετές αγροτουριστικές μονάδες και ξενώνες, περιφερειακό ιατρείο, ΚΕΠ, νηπιαγωγείο, Δημοτικό σχολείο, Γυμνάσιο, και τράπεζες.