Μονή Αγίας Αικατερίνης

H Μονή Αγίας Αικατερίνης βρίσκεται στην ομώνυμη πλατεία του εμπορικού κέντρου του Ηρακλείου, σε απόσταση αναπνοής από το μητροπολιτικό ναό Αγίου Μηνά, κι αποτελεί ένα από τα καλύτερα σωζόμενα δείγματα αστικής ενετικής ναοδομίας στο νησί.

Ο βασιλικός ναός της Μονής Αγίας Αικατερίνης, έχει εγκάρσιο κλίτος, το βόρειο τμήμα του οποίου διαμορφώθηκε με τρούλο σε παρεκκλήσι των Αγίων Δέκα. Ο ίδιος, υπήρξε μετόχι της Σιναϊτικής μονής της Αγίας Αικατερίνης και ιδρύθηκε πιθανότατα κατά τον 10ο αιώνα μ.Χ., ενώ ταυτόχρονα είχε και πολλά δικά του μετόχια σ’ ολόκληρη την Κρήτη βγάζοντας έτσι μεγάλα εισοδήματα, που του επέτρεπαν να συντηρεί αρκετούς μοναχούς κι ένα σχολείο.

Ανακατασκευάστηκε κατά τον 16ο και τον 17ο αιώνα μ.Χ., και μετατράπηκε σε σημαντικό πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο της ενετοκρατούμενης Κρήτης. Χαρακτηριστικά εκεί, στεγάστηκε η έδρα της Ακαδημίας των Αλλόκοτων (Ακαδημία των Stravaganti) που σημείωσε αξιόλογη φιλολογική δραστηριότητα για την εποχή. Αυτή ιδρύθηκε από μια ομάδα λόγιων Κρητικών που είχαν σπουδάσει στην Ιταλία, ανάμεσά τους ήταν κι ο αδερφός του Βιτσέντζου Κορνάρου, ένα γύρω το 1590.

Μετά το 1669 όμως, όπως κι οι περισσότερες εκκλησίες του νησιού, η Μονή Αγίας Αικατερίνης μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος, με την ονομασία Ζουλφιακάρ Αλί ή Κετχουντά τζαμισί. Μάλιστα, ίχνη από το τζαμί διασώζονται μέχρι και σήμερα μέσα στο χριστιανικό ναό – ο οποίος για πολλά χρόνια παρέμεινε κλειστός για λόγους ανακαίνισης. Τελικά το 1922, αγοράστηκε από το μητροπολιτικό ναό του Αγίου Μηνά – στην ιδιοκτησία του οποίου και παραμένει μέχρι και τις μέρες μας, ενώ λειτούργησε για αρκετά χρόνια ως ενοριακός ναός.

Σήμερα, η Μονή Αγίας Αικατερίνης στεγάζει το ομώνυμο Μουσείο (γνωστό κι ως Χριστιανικό Μουσείο ή Μουσείο Εικόνων και Κειμηλίων Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης), που από το 1967 εκθέτει τη σπουδαιότερη έκθεση βυζαντινών εικόνων στο νησί.

Μεταξύ άλλων, παρουσιάζονται στο κοινό και διάφορα ιερά λατρευτικά αντικείμενα που αντιπροσωπεύουν έξι αιώνες από την ιστορία της Ορθόδοξης εκκλησίας (14ος – 19ος αιώνας), καθώς κι 6 μοναδικά έργα του περίφημου αγιογράφου Μιχαήλ Δαμασκηνού, μία από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της Κρητικής Σχολής.

Τέλος, η Μονή Αγίας Αικατερίνης γιορτάζεται μεγαλοπρεπώς στις 25 Νοεμβρίου κάθε χρόνο, ενώ στην ήσυχη και γραφική πλατεία της, εκτός από τα πολλά παιδιά που παίζουν κατά μήκος της, ο επισκέπτης μπορεί να βρει και μερικά καφέ για χαλάρωση και περισυλλογή μετά την περιήγησή του σ’ αυτόν τον εκκλησιαστικό-εκθεσιακό χώρο.