Σπίτι του Ελευθέριου Βενιζέλου
Το Σπίτι του Ελευθερίου Βενιζέλου, η πατρική οικία του, βρίσκεται στη Χαλέπα, προάστιο των Χανίων που αποτελούσε περιοχή εύπορων πολιτών, διπλωματικών υπαλλήλων και έδρα προξενείων. Κατασκευάστηκε γύρω στα 1878 σε οικόπεδο περίπου 2 στρεμμάτων που είχε αγοράσει ο πατέρας του Ελευθερίου Βενιζέλου, Κυριάκος. Το δίπατο σπίτι είχε τους βοηθητικούς χώρους στο ισόγειο, τα υπνοδωμάτια και τη μεγάλη αίθουσα υποδοχής στον όροφο. Ο κήπος φυτεύτηκε με διάφορα δέντρα, αμπέλια, ελιές και προστατευόταν από έναν ξύλινο φράχτη.
Εκεί έζησε ο Ελευθέριος Βενιζέλος από το 1880 μέχρι το 1910. Στο διάστημα αυτό της διαμονής του στα Χανιά παντρεύτηκε, γεννήθηκαν τα δύο παιδιά του και από κει βγήκε νεκρή η γυναίκα του Μαρία στις 11 Νοεμβρίου 1894.
Μετά την αλματώδη άνοδο του Βενιζέλου στο πολιτικό στερέωμα και την ανάληψη της πρωθυπουργίας το 1910 αναχωρεί για την Αθήνα. Το σπίτι του Ελευθερίου Βενιζέλου νοικιάζεται τότε σε σημαίνοντα πρόσωπα (Ρώσοι αξιωματικοί, Λουμπάνσκυ, Πλουμιδάκης, γραφείο Κυριάκου Κ. Μητσοτάκη) μέχρι το 1927. Τότε ο Ελευθέριος Βενιζέλος επιστρέφει στην Κρήτη για να ασχοληθεί προσωπικά με την ριζική ανακαίνιση του πατρικού του σπιτιού και για να υποδεχτεί τη δεύτερη σύζυγό του, Έλενα Βενιζέλου. Στο σπίτι αυτό ο Ελευθέριος Βενιζέλος έζησε μέχρι το 1927.
Το 1941 το σπίτι του Ελευθερίου Βενιζέλου βομβαρδίζεται από τους Γερμανούς οι οποίοι το αναστηλώνουν και το χρησιμοποιούν ως στρατηγείο και κατοικία τού εκάστοτε Γερμανού Διοικητή του Φρουρίου Κρήτης. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής το σπίτι υπέστη σοβαρές φθορές και βανδαλισμούς. Ένα δωμάτιο του ισογείου, που οι Γερμανοί χρησιμοποιούσαν ως αίθουσα διασκέδασης, φέρει μέχρι σήμερα τοιχογραφίες που έφτιαξαν οι κατακτητές με διασκεδαστικές φιγούρες.
Μετά την απελευθέρωση το σπίτι του Ελευθερίου Βενιζέλου περνάει στα παιδιά του μέχρι το 2002 που αγοράστηκε από το Ελληνικό Δημόσιο. Σήμερα στεγάζει το Ίδρυμα Ελευθερίου Βενιζέλου και εξακολουθεί να λειτουργεί ως μουσείο, χώρος ιστορικής μνήμης του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Το σπίτι του Ελευθερίου Βενιζέλου σήμερα
Η σημερινή μορφή του σπιτιού αντικατοπτρίζει τις μετατροπές που έκανε ο Ελευθέριος Βενιζέλος το 1927, μεταφέροντας τους χώρους υποδοχής στο ισόγειο και αφήνοντας τα υπνοδωμάτια στον όροφο. Τα πάντα φέρουν την προσωπική του σφραγίδα και όλοι οι χώροι έχουν διατηρήσει μέχρι και σήμερα την αυθεντική τους μορφή, αυτή που είχαν την εποχή που κατοικούσε στο σπίτι. Έπιπλα της δεκαετίας 1925-1935, διαλεγμένα από τον ίδιο το Βενιζέλο και τη γυναίκα του Έλενα, που τα έφεραν από την Αθήνα και το εξωτερικό, κινητά διακοσμητικά αντικείμενα και πίνακες εποχής, πρωτότυπες φωτογραφίες, προσωπικά του αντικείμενα ιδιαίτερα σημαντικής αξίας κοσμούν το εσωτερικό του σπιτιού.
