Αρχαία Κάντανος

Η αρχαία Κάντανος των κλασικών χρόνων βρίσκεται νοτιότερα από το σημερινό ομώνυμο χωριό στα Χανιά της Κρήτης, κοντά στους οικισμούς Κάδρο, Σπανιάκο και Κάλαμο.

Το όνομα της αρχαίας Καντάνου προέρχεται από τη λέξη «Καντανία», η οποία ερμηνεύεται ως «πόλη της νίκης», σύμφωνα με κάποιους μελετητές, ενώ έχει διατυπωθεί και η άποψη πως η λέξη Κάντανος προέρχεται από το λήμμα «Κάντορες», που σημαίνει «οι κρατούντες». Στα πρωτοχριστιανικά χρόνια ήταν έδρα Επισκοπής της Κρήτης, ενώ η αρχαία Κάντανος εξακολούθησε να υπάρχει και κατά τη Βυζαντινή περίοδο.

Από τον αρχαιολόγο Θεοφανίδη ανασκάφηκε προπολεμικά στην αρχαία Κάντανο μεγάλο οικοδόμημα που κατασκευάστηκε κατά τη ρωμαϊκή εποχή και που σήμερα βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο. Έχει πλευρά 30 μέτρων, με 900 τ.μ. δάπεδο στρωμένο με μωσαϊκά, με γραμμικά σχήματα, κύκλους και ρόμβους. Στο σημείο αυτό βρέθηκε και η βάση αγάλματος, που σύμφωνα με τους αρχαιολόγους ήταν  αφιερωμένο στο Ρωμαίο αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο (193-211 π.Χ.).

Η αρχαία Κάντανος καταστράφηκε από τους Άραβες και δεν ανοικοδομήθηκε ποτέ.