Φιλοθέη

Ένα από τα πιο όμορφα και παραδοσιακά χωριά της Φωκίδας  θεωρούν πολλοί επισκέπτες της την Φιλοθέη, που βρίσκεται ανατολικά από το Τρίκορφο και βορειοδυτικά του Ευπαλίου, σε απόσταση 10 χιλιομέτρων περίπου. Πήρε το σημερινό όνομά της μόλις το 1959, λόγω του πανέμορφου φυσικού τοπίου στο οποίο είναι χτισμένα τα πετρόχτιστα σπίτια της, ενώ έως τότε το χωριό ονομαζόταν «Γκουμαίοι» από την οικογένεια με το επίθετο Γκούμας, που φαίνεται πως ήταν οι πρώτοι κάτοικοι.

Το έδαφος της Φιλοθέης μπορεί να μην προσφέρεται τόσο για καλλιέργειες, καθώς είναι ορεινό, έδωσε όμως στο χωριό και στους κατοίκους του το δώρο της πέτρας. Έτσι όλα τα οικοδομήματα στη Φιλοθέη είναι χτισμένα από πέτρα, πελεκημένη με τέχνη από τους μαστόρους του χωριού, που είναι γνωστοί ως μαστροπελεκάνοι και είναι περιζήτητοι ακόμα και σήμερα.

Τα πλακόστρωτα δρομάκια, οι αυλές και οι πλατείες του χωριού, παραδοσιακά κατασκευασμένα όλα με πέτρα, σε συνδυασμό με τα πανύψηλα πλατάνια, την πλούσια φύση, τη βλάστηση και τα τρεχούμενα νερά κάνουν τη Φιλοθέη μοναδική. Ο ενοριακός ναός του Άη Γιώργη, εννοείται πετρόχτιστος κι αυτός, δεσπόζει στην κεντρική πλατεία του χωριού.

Μπορεί η σύγχρονη Φιλοθέη να έχει τις ρίζες της στις αρχές του 19^ου αιώνα, όμως η περιοχή κατοικείται από τα αρχαία χρόνια. Ο αρχαιολογικός χώρος του Παλιόκαστρου, σε απόσταση περίπου ενός χιλιομέτρου από το σημερινό χωριό μαρτυρά την ύπαρξη σημαντικού οχυρού κατά την αρχαιότητα, ενώ το μοναστήρι του Άϊ Γιάννη στα Θέρμα της Φιλοθέης, που σήμερα είναι μετόχι της Μονής Βαρνάκοβας, χρονολογείται από το Βυζάντιο και την εποχή της Δυναστείας των Κομνηνών. Το παλιό μοναστήρι καταστράφηκε από τους Τούρκους κατά την ελληνική Επανάσταση, όμως στη θέση του παλιού καθολικού υπάρχει σήμερα ξωκλήσι που γιορτάζει με μεγάλο πανηγύρι κάθε χρόνο στις 24 Ιουνίου.

Πολύ κοντά στη Φιλοθέη βρίσκεται και το φαράγγι της Μανδήλως, παραπόταμου του Μόρνου, ενώ στην θέση «Δώδεκα Πουρνάρια», τα υπεραιωνόβια δέντρα είναι πραγματικά εντυπωσιακά. Γύρω από τη Φιλοθέη μπορεί κανείς ακόμα να περπατήσει στην «Καλογερική Στράτα» όπως λέγεται το πεζοπορικό μονοπάτι από την Μονή Βαρνάκοβας (που απέχει μόλις πέντε χιλιόμετρα) προς τα Δώδεκα Πουρνάρια.