Ενετικά Νεώρια
Στη νότια και ανατολική χερσαία ζώνη του Ενετικού Λιμανιού Ηρακλείου, και ακριβώς απέναντι από το φρούριο Κούλε, εντοπίζονται τα Ενετικά Νεώρια (ή αρσενάλια) της ομώνυμης πρωτεύουσας της Κρήτης.
Οι Βενετοί έδωσαν τεράστια σημασία στο λιμάνι του Χάνδακα (ιστορική ονομασία για το Ηράκλειο) και στην προσπάθειά τους να το κάνουν πιο ασφαλές, ανήγειραν τείχη και πύργους, καθώς επίσης στο πλαίσιο της λειτουργικής βελτίωσής του, έχτισαν νεώρια, που χρησίμευαν σαν ταρσανάδες. Εκεί ναυπηγούσαν και επισκεύαζαν τόσο τα εμπορικά, όσο και τα πολεμικά πλοία τους, ενώ χαρακτηριστικά, διάφορες πηγές αναφέρουν ότι μπορούσαν να ελλιμενίσουν μέχρι και 50 γαλέρες της εποχής.
Τα Ενετικά Νεώρια της ηρακλείωτικης πρωτεύουσας είναι κάτι θολοσκεπείς επιμήκεις κατασκευές, όπου κάθε θόλος προοριζόταν και για μια γαλέρα. Στην αρχική τους μορφή τα νεώρια ήταν ανοικτά προς την πλευρά της θάλασσας, η οποία εισχωρούσε στο εσωτερικό τους έως ένα σημείο, προκειμένου ν’ ανασύρονται πιο εύκολα τα πλοία. Η επικοινωνία μεταξύ τους γίνονταν μέσα από τοξωτά ανοίγματα. Επιπλέον, διέθεταν τέσσερα ανοίγματα στην οροφή προκειμένου να μπαίνει το φως και ο αέρας, κι έκλειναν με ξύλινα θυρόφυλλα.
Συνολικά, πάντως, χτίστηκαν 19 νεώρια σε διαφορετικές χρονολογικές περιόδους, ενώ υπήρξαν τρία ξεχωριστά συγκροτήματα, τα οποία και πήραν τις ονομασίες των κατασκευαστών τους. Τα Arsenali Antichi, τα Arsenali Vechi (νοτιοδυτικά του λιμανιού), και τα Arsenali Duodo ή Nuovi νοτιοανατολικά του λιμανιού, δίπλα από τα οποία υπήρχε αποθήκη αλατιού (του σημαντικότερου εξαγώγιμου προϊόντος των Ενετών) και μια μεγάλη δεξαμενή νερού (Ζάνε). Στις μέρες μας από τα παραπάνω διασώζονται μόνο τα δύο τελευταία (4 τμήματα από τα Vechi και μόνο ένα από τα Nuovi), καθώς τα υπόλοιπα κατεδαφίστηκαν σε μια προσπάθεια εξωραϊσμού του λιμενοβραχίονα της πόλης.
Σήμερα, τα Ενετικά Νεώρια φωταγωγούνται κατά τη διάρκεια της νύχτας, οπότε δεν είναι λίγοι που επιλέγουν την τοποθεσία για ρομαντικές βόλτες. Τέλος, τα ιστορικά αυτά καρνάγια φιλοξενούν κατά διαστήματα λογής πολιτιστικά δρώμενα και εκθέσεις.
