Μάταλα
Τα Μάταλα βρίσκονται στον όρμο της Μεσαράς και απέχουν πάνω από 70 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Ηρακλείου στον ομώνυμο νομό της Κρήτης. Σε απόσταση αναπνοής από τον οικισμό συναντάται επίσης το δεύτερο σημαντικότερο μινωικό ανάκτορο στο νησί, η Φαιστός. Εντοπίζονται στην έξοδο μιας μικρής κοιλάδας, η οποία έχει θέα στα νησιά Παξιμάδια, ενώ ολόκληρη η περιοχή έχει συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα Natura 2000.
Όντας το επίνειο σπουδαίων αρχαίων βασιλείων, της Φαιστού κατά τη μινωική περίοδο, και της Γόρτυνας κατά τη ρωμαϊκή, τα Μάταλα ήταν γνωστά από τα Ομηρικά έπη, αφού στην περιοχή ναυάγησαν τα πλοία του Μενελάου. Στην απόκρημνη ακτή του χωριού, που λέγεται ότι προϋπήρξε κάποιος επίσης μυθικός όρμος, ξεχωρίζουν μέχρι και σήμερα τα τεχνητά σπήλαια από ψαμμίτη λαξευμένα πάνω στα βράχια. Ιστορικά, πιστεύεται ότι πρόκειται είτε για αρχαίους χριστιανικούς τάφους και ρωμαϊκές κρύπτες, ή προγονικές κατοικίες , καθώς διαθέτουν παράθυρα, κλίνες και σκάλες.
Οι σπηλαιώδη αυτοί σχηματισμοί των Ματάλων τη δεκαετία του 1960 συνετέλεσαν το διεθνές κέντρο του κινήματος των χίπις, από εξεγερμένους νέους της εποχής, σπουδαίους σύγχρονους καλλιτέχνες, (Joni Mitchell, Bob Dylan, Janis Joplin, και άλλοι), μέχρι λιποτάκτες του πολέμου του Βιετνάμ, να βρίσκουν «καταφύγιο» σ’ αυτές, έως ότου ένα γύρω στο 1977, οπότε και σφραγίστηκαν από τη Χούντα, με τη βοήθεια των τοπικών αρχών και την Εκκλησία, αλλά και χωρίς να εκλείψουν περιστατικά βίας.
Η εικόνα από τις ελληνικές ταινίες εποχής, οι μύθοι των Ματάλων, όπως και οι εκατοντάδες πρώην «ένοικοι» των σπηλαίων τους, αποτελούν πλέον ένα μακρινό παρελθόν για τη σημερινή κοινότητα. Αν και είναι αλήθεια ότι ακόμη κρύβει αρκετές μυστικές γωνιές για τους σύγχρονους περιηγητές της, το άλλοτε γραφικό ψαροχώρι έχει μετατραπεί σ’ ένα άρτια οργανωμένο θέρετρο, προσφέροντας κάθε είδους ανέσεις, πολλές επιλογές στο φαγητό, αλλά και στη διασκέδαση.
Το μεγάλο πάρκινγκ των Ματάλων προϊδεάζει τον επισκέπτη για το πλήθος των λουομένων που θα συναντήσει στην ομώνυμη παραλία με φόντο τις σπηλιές, που πλέον αποτελούν επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο κι απαγορεύεται ρητά η διανυκτέρευση σ’ αυτές. Στην συγκεκριμένη αμμουδιά, που είναι πλήρως οργανωμένη, διοργανώνονται κάθε καλοκαίρι αγώνες beach volley.
Στη βόρεια πλευρά της, από τη «μύτη» μιας μεγάλης σπηλιάς, οι τολμηρότεροι από τους τουρίστες επιδίδονται σε βουτιές για αξέχαστες θαλασσινές εμπειρίες, ενώ δεν είναι λίγοι αυτοί που βουτούν βαθιά για να βρουν υποθαλάσσια ευρήματα από τους αρχαίους οικισμούς της περιοχής. Εκτός όμως από το τουριστικό τμήμα, στα Μάταλα υπάγονται και άλλες δύο παραλίες, η Κόκκινη Άμμος, που είναι ιδανική για απομόνωση, και η πλαζ Κομμού, στην οποία γεννούν οι χελώνες caretta-caretta.
Παρόλα αυτά αν κανείς επισκεφτεί την περιοχή, λίγο πριν ή μετά την καλοκαιρινή περίοδο, και περιδιαβεί στα ζωγραφιστά στενά δρομάκια της κοινότητας θ’ απολαύσει μια άκρως ρομαντική και χαλαρή ατμόσφαιρα.
Τέλος, στην περιοχή τα τελευταία χρόνια διοργανώνεται με μεγάλη επιτυχία το Φεστιβάλ Ματάλων που φέρει κάτι από τη διάθεση των παιδιών των λουλουδιών στο σήμερα.
