Παναγία Παραπορτιανή

Ένα από τα πιο σπουδαία αξιοθέατα της Μυκόνου και ένας τόπος θρησκευτικής κατάνυξης για τους Χριστιανούς είναι η Παναγία η Παραπορτιανή, στην Χώρα. Παράλληλα είναι ένα από τα πιο φωτογραφημένα σημεία του νησιού, καθώς η ολόλευκη εντυπωσιακή εκκλησία με φόντο το μπλε του Αιγαίου είναι η πιο χαρακτηριστική εικόνα του ελληνικού καλοκαιριού.

Βρίσκεται στην άκρη του Κάστρου, δίπλα στα βράχια της ακτής και υπολογίζεται πως τα αρχαιότερα τμήματά της κατασκευάστηκαν από τον 14ο αιώνα. Στην ουσία πρόκειται για τον μετασχηματισμό της μιας άκρης του μεσαιωνικού κάστρου της Μυκόνου, στο σημείο όπου υπήρχε μια μικρή πόρτα – εξ’ ού και το προσωνύμιο Παραπορτιανή.

Εκτός του ότι πρόκειται για έναν αρχιτεκτονικό μετασχηματισμό, που έγινε κατά κάποιον τρόπο «φυσικά» με την πάροδο των αιώνων, η Παναγία η Παραπορτιανή έχει ένα ακόμα μοναδικό χαρακτηριστικό: Πρόκειται για ένα σύμπλεγμα πέντε εκκλησιών, οι τέσσερις από τις οποίες βρίσκονται στο ισόγειο του κτίσματος, ενώ η Πέμπτη, η καθαυτό γνωστή ως Παναγιά η Παραπορτιανή, επικάθεται σαν τρούλος στις άλλες της βάσης. Ο Άγιος Ευστάθιος, οι Άγιοι Ανάργυροι, που είναι και η παλαιότερη όλων, ο Άγιος Σώζων και η Αγία Αναστασία είναι οι τέσσερις ναοί του ισογείου.

Εύκολα μπορεί κανείς να «προσπεράσει» την Παναγία Παραπορτιανή, μένοντας μόνο στο ότι είναι μια πολύ γραφική εκκλησία. Θα πρέπει όμως κάποιος να μπει μέσα και να γνωρίζει πώς και πού θα κοιτάξει για να αναγνωρίσει το μεγαλείο της, το μεγαλείο ενός κτηρίου, που σαν «ζωντανός οργανισμός» μετεξελίχθηκε με την πάροδο του χρόνου.

Το κτηριακό συγκρότημα αυτό πιστεύεται πως αρχικά ήταν ο ορθογώνιος κεντρικός πύργος του κάστρου της Μυκόνου, που επιστέγαζε την πύλη προς την βραχώδη ακτή. Επρόκειτο δηλαδή για ένα μυκονιάτικο «καταστέι» (δόμος που είναι στεγασμένος από κτήριο), τα ίχνη του οποίου σήμερα περνούν κάτω από την Παναγία και δίπλα στις εκκλησίες του ισογείου. Από αυτές, ο Άγιος Σώζων, οι Άγιοι Ανάργυροι (όπου βλέπουμε δύο ισχυρότατα τόξα τα οποία υποστήριζαν τον πύργο) και η Αγία Αναστασία βρίσκονται στα δυτικά, ενώ ο Άγιος Ευστάθιος είναι η κεντρική εκκλησία του ισογείου που εφάπτεται του καταστεγιού.

Το καμπαναριό της Παναγίας της Παραπορτιανής ολοκληρώνει το εντυπωσιακό κτήριο, καθώς φέρει μικρή αψίδα, που εντάσσεται άψογα στο σύνολο.