Αρχαία Κίρρα

Τα ερείπια της αρχαίας Κίρρας έχουν εντοπιστεί από την αρχαιολογική έρευνα στο σημείο που βρίσκεται η σύγχρονη κωμόπολη της Κίρρας.

Η πόλη της αρχαίας Κίρρας είναι μια από τις αρχαιότερες του ελλαδικού χώρου: ίχνη κατοίκησης της περιοχής πρωτοεμφανίστηκαν κατά την πρωτοελλαδική περίοδο (3200-2000 π.Χ.), μετεξελίχθηκαν στους μεσοελλαδικούς χρόνους (2000-1600 π.Χ.) και παράκμασαν στην υστεροελλαδική περίοδο (1600-1100 π.Χ.), όπως μαρτυρούν τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης στην περιοχή.

Η αρχαία Κίρρα αποτέλεσε σπουδαίο λιμένα για την πόλη των Δελφών αλλά οι συνεχείς συγκρούσεις μεταξύ των δύο πόλεων, τις οδήγησε σε δεκαετή πόλεμο που τελείωσε το 590 π.Χ. με την ολοκληρωτική καταστροφή της. Σημαντικός ήταν ο ρόλος που διαδραμάτισε και κατά τους βυζαντινούς χρόνους, μνημεία των οποίων σώζονται μέχρι σήμερα (βαπτιστήριο, λουτρά, μεσαιωνικός πύργος).

Ευρήματα έχουν βρεθεί και από το ιερό της αρχαίας Κίρρας. Πήλινα αφιερώματα συσσωρευμένα μπροστά από το κτίριο, ειδώλια, γυναικείες προτομές, ανάγλυφοι πίνακες και αναρίθμητα αγγεία από το τέλος του 6ου αι. π.Χ. ως τα μέσα του 4ου αι. π.Χ.

Ο Όμηρος αναφέρει την αρχαία Κίρρα ως Κρίσα, ενώ κατά το τέλος του 19ου αιώνα, όταν δημιουργήθηκε η αρχική μορφή της σημερινής πόλης, ονομαζόταν Ξεροπήγαδο.