Αρχοντικό οπλαρχηγού Σαφάκα

Στο κέντρο της Αρτοτίνας, ενός  από τα πιο μεγάλα χωριά  της ορεινής Δωρίδας στη Φωκίδα βρίσκεται το Αρχοντικό οπλαρχηγού Σαφάκα. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, χτίστηκε το 1810, ενώ ανακαινίστηκε το 1860.

Το Αρχοντικό οπλαρχηγού Σαφάκα ήταν το σπίτι ενός από τους σπουδαιότερους κλέφτες και αρματολούς της Ρούμελης, κατά την ελληνική Επανάσταση, αλλά και τα προηγούμενα χρόνια. Ο καπετάν Ανδρίτσος Σαφάκας γεννήθηκε στην Αρτοτίνα, ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας και πήρε μέρος σε σπουδαίες μάχες του Αγώνα. Το πατρικό του επώνυμο ήταν Καραδήμας, όμως από τις αρχές του 1800 που βγήκε στα βουνά, διατηρεί το επώνυμο Σαφάκας, που προέρχεται από την τουρκική λέξη σαφάκ και σημαίνει αστραπή.

Σήμερα το Αρχοντικό οπλαρχηγού Σαφάκα στεγάζει το Λαογραφικό Μουσείο Αρτοτίνας. Το κτήριο είναι ασβεστόχτιστο, ενώ για την οικοδόμησή του χρησιμοποιήθηκαν πελεκητές πέτρες και πελεκητά αγκωνάρια, ενώ η κρηπίδα του είναι από πωρόλιθο. Βρίσκεται στη μέση της περιφέρειας των Σαφακαίων της Αρτοτίνας, στην εκκλησία της Παναγίας και η παλιά του στέγη, από κεραμίδια ρωμαϊκού τύπου ξεχωρίζει από μακριά. Στον όροφο του αρχοντικού διατηρούνται τρία μικρά μπαλκόνια, με σιδερένια κιγκλιδώματα.

Το Αρχοντικό οπλαρχηγού Σαφάκα με τη σημερινή του μορφή είναι το αποτέλεσμα της ανακαίνισης του 1860, που έγινε από τον Γιάννη Σαφάκα, γιο του οπλαρχηγού. Οι κληρονόμοι του το δώρισαν στο δημόσιο το 1975 και έκτοτε στεγάζει το Ιστορικό – Λαογραφικό Μουσείο της Αρτοτίνας.