Αρτοτίνα
Χτισμένη εδώ και αιώνες στο βορειοδυτικό άκρο της Φωκίδας, η Αρτοτίνα θεωρείται το κεφαλοχώρι της ορεινής Δωρίδας, ένα από τα μεγαλύτερα αλλά και σπουδαιότερα χωριά, που βρίσκεται ανάμεσα στις κορυφές των Βαρδουσίων, σε υψόμετρο 1.180 μέτρων. Το όνομά της αποδίδεται ως «Νέα Άρτα» και το χωριό λέγεται πως ιδρύθηκε από διωγμένους Ηπειρώτες περί τα 1585. Απέχει από την Άμφισσα περίπου 120 χλμ. και 65 χλμ. από το Λιδωρίκι, ενώ η πρόσβαση στο χωριό γίνεται και από την Λαμία (περίπου 90 χλμ).
Η Αρτοτίνα είναι ένα από τα δύο χωριά της Φωκίδας που ερίζουν για τον τόπο γέννησης του ήρωα της Επανάστασης Αθανασίου Διάκου (το άλλο είναι το χωριό που σήμερα φέρει το όνομα του ήρωα). Στην κεντρική πλατεία του χωριού, εκτός από την απέραντη θέα στα Βαρδούσια, έναν από τους λόγους που η Αρτοτίνα είναι γνωστή και ως «μπαλκόνι των Βαρδουσίων», θα έχετε την ευκαιρία να θαυμάσετε και την μαρμάρινη προτομή που είναι αφιερωμένη στον σπουδαίο οπλαρχηγό. Στην Αρτοτίνα εξάλλου γεννήθηκαν πολλοί ακόμα αρματολοί όπως ο Δήμος Σκαλτσάς (υπάρχει επιγραφή στο σπίτι που γεννήθηκε), ο Aνδρίτσος Σαφάκας, του οποίου σώζεται το αρχοντικό, το οποίο και λειτουργεί πλέον ως λαογραφικό μουσείο, αλλά και ο τάφος του γιου του Γιάννη, και πολλών άλλων, την παρουσία των οποίων μαρτυρούν και τα τοπωνύμια που διατηρούνται ως τις μέρες μας. Έτσι, στα περίχωρα της Αρτοτίνας, βρίσκεται «του Σκαλτσοδήμου ο έλατος», «το κελί του Διάκου», «η σπηλιά του Γιάννουλα» κά. Η Αρτοτίνα ελευθερώθηκε από τον Κίτσο Τζαβέλα το 1828.
Η καταπράσινη φύση με τα πανύψηλα έλατα, τους κέδρους, τα πλατάνια και τα τρεχούμενα νερά – λέγεται πως γύρω από το χωριό βρίσκονται 50 πηγές – κάνουν την Αρτοτίνα ένα από τα πιο ξεχωριστά ορεινά χωριά της Ελλάδας. Τα σπίτια της είναι παραδοσιακά χτισμένα, δίπατα, πετρόχτιστα και με στέγες από σχιστόλιθο. Σε μικρή απόσταση βρίσκεται και το ιστορικό μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, όπου μόνασε ο Αθανάσιος Διάκος κατά τη νεαρή του ηλικία. Το μοναστήρι γιορτάζει στις 29 Αυγούστου, όταν και στήνεται μεγάλο πανηγύρι με χορούς και ψητά στην πλατεία της Αρτοτίνας, γύρω από την προτομή του ήρωα.
Από την Αρτοτίνα, οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να αντικρύσουν τον Κόρακα, την υψηλότερη κορυφή των Βαρδουσίων στα 2.495 μέτρα, αλλά και να απολαύσουν ατέλειωτες βόλτες στη φύση, στο ελατόδασος που συνορεύει με το χωριό. Σε κοντινή απόσταση εκτός από τις πάμπολλες φυσικές ομορφιές της Φωκίδας, υπάρχει και η Γραμμένη Οξυά (ανήκει στην Αιτωλοακαρνανία) και ο Εύηνος, όπου μπορεί κανείς να φτάσει στην κοίτη του με το αυτοκίνητο.
