Βρύσες

Οι Βρύσες βρίσκονται στο νομό Ρεθύμνου, ανάμεσα στα χωριά Γερακάρη κι Άνω Μέρος, ενώ απέχουν περίπου 44 χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο.

 Σε μια κατάφυτη από οπωροφόρα δέντρα κοιλάδα, στις βόρειες πλαγιές του όρους Κέδρος και σε υψόμετρο 600 μέτρων, εντοπίζεται ο οικισμός των Βρυσών. Από την περιοχή μάλιστα, πηγάζει κι ο Λυγιώτης ποταμός που εκβάλλει στην Αγία Γαλήνη.

Σήμερα, οι Βρύσες έχουν λιγότερους από 100 μόνιμους κατοίκους. Λέγεται ότι πήραν τ’ όνομά τους από τις πολλές πηγές που υπήρχαν, ενώ σύμφωνα με την εκδοχή των ντόπιων, στο παρελθόν όλο το λεκανοπέδιο ήταν μια λίμνη.

Η ίδρυση του χωριού των Βρυσών έγινε κατά το 12ο με 13ο αιώνα από κατοίκους του εγκαταλελειμμένου σήμερα οικισμού Σμιλέ. Επί Τουρκοκρατίας θεωρούνταν ένα θαυμάσιο και εύφορο μέρος, οπότε και κατοικήθηκε από Τούρκους αγάδες. Σήμερα, σώζονται ερείπια από τα πάλαι τζαμί, κι άλλα κτίριά των Μουσουλμάνων.

Το 1823, οι Βρύσες έγιναν έδρα του Υδραίου αγωνιστή Εμμανουήλ Τομπάζη και της 16μελούς διοίκησης, αλλά επιτέλεσαν και την έδρα της Επαναστατικής Συνέλευσης. Όπως και τ’ άλλα γειτονικά χωριά, στις 22 Αυγούστου 1944, ισχυρές δυνάμεις Γερμανών λεηλάτησαν και κατέστρεψαν το χωριό.

Οι ναοί στις Βρύσες είναι διάσπαρτοι και άρρηκτα συνδεδεμένοι με την ιστορία του οικισμού. Για παράδειγμα η ενοριακή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, κι η Κοίμηση της Θεοτόκου με τον εικονογραφικό διάκοσμο και τα γλυπτά στοιχεία ενετικής επίδρασης, που αναστηλώθηκαν τα τελευταία χρόνια, κι η Παναγιά η Κρυονερίτισσα, ένα γραφικό ξωκλήσι στις πλαγιές του όρους Κέδρος.