Σαϊτούρες

Οι Σαϊτούρες είναι ένα χωριό του νομού Ρεθύμνου , μετά τον Καλονύχτη  και δίπλα από τα Ρούστικα, σε απόσταση 20 περίπου χιλιομέτρων νοτιοδυτικά από το Ρέθυμνο.

Η ονομασία του χωριού οφείλεται στο σχήμα του που μοιάζει με σαΐτα. Οι πολλές βυζαντινές εκκλησίες μαρτυρούν την ύπαρξη του χωριού στη βυζαντινή περίοδο, ενώ σε ενετικά έγγραφα το χωριό αναφέρεται με το ίδιο όνομα. Μάλιστα, ο Βασιλικάτα αναφέρει το 1630 ότι στη μέση του χωριού υπήρχε μια παλιά ορθόδοξη εκκλησία, η Παναγία, με ένα σιδερένιο σταυρό καλυμμένος με ασήμι και δεμένο με σιδερένια αλυσίδα, ο οποίος είχε την ικανότητα να θεραπεύει τους φρενοβλαβείς και τους δαιμονισμένους. Αυτή η εκκλησία είναι η ενοριακή εκκλησία του χωριού, του 13^ου-14^ου αιώνα είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, ενώ άλλες εκκλησίες είναι ο Άγιος Νικόλαος, ξωκλήσι του 1285, ο Άγιος Αντώνιος, η Αγία Παρασκευή και ο Άγιος Γεώργιος, παλιά βυζαντινή εκκλησία.

Σε όλα σχεδόν τα κτηνοτροφικά χωριά υπάρχει κάποια εκκλησία αφιερωμένη στη χάρη του Αγίου Γεωργίου, που θεωρείται ο προστάτης Άγιος της κτηνοτροφίας. Έτσι και στις Σαϊτούρες, οι κτηνοτρόφοι συνηθίζουν να τάζουν στον Άγιο κάποιο ζώο για να πάει καλά το κοπάδι τους και διαθέτουν το γάλα των αιγοπροβάτων τους την παραμονή της γιορτής του Αγίου Γεωργίου στη χάρη του. Τα τυροκομικά προϊόντα, η μυζήθρα και η γραβιέρα, έρχονται στην εκκλησία και αφού ευλογηθούν από τον ιερέα και αναγνωσθεί η κατάλληλη δέηση υπέρ της υγείας των κτηνοτρόφων και των αιγοπροβάτων τους, μοιράζονται στο εκκλησίασμα μετά το πέρας της λειτουργίας.

Εκτός από την κτηνοτροφία, η κυριότερη ασχολία του χωριού με τους 100 περίπου  κατοίκους είναι το λάδι και τα χαρούπια.

Οι Σαϊτούρες σε υψόμετρο 340 μέτρων, είναι ένα χωριό μέσα στη φύση και πολλά αξιοθέατα της περιοχής σχετίζονται με αυτήν και τους θρύλους που την περιβάλλουν. Ανάμεσα στο χωριό και στο Άνω Μαλάκι  βρίσκεται το σπήλαιο Φραγγιόλι,  ένα μικρό σπήλαιο με σταλακτίτες και σταλαγμίτες και ο θρύλος αναφέρει ότι τα χρόνια της Επανάστασης οι Τούρκοι σκότωσαν σαράντα Μιχάληδες του χωριού και τους έριξαν σ’ αυτή την τρύπα, που από τότε στοίχειωσε. Στο Άνω Μαλάκι το Φραγγιόλι ονομάζεται “Σαράντα Μιχελήδων” ή “τρύπα” με λίγο διαφορετική εκδοχή του θρύλου.

Το ίδιο συμβαίνει και με την τοποθεσία της Νύφης τα Ποτάμια. Τη διεκδικούν επίσης τα δυο χωριά, αλλά με διαφορετικό θρύλο το καθένα. Στις Σαϊτούρες λέγεται ότι ενώ περνούσε κάποτε από εκεί μια νύφη, πέθανε από καταρρακτώδη βροχή.

Στην τοποθεσία Καρανταλέ, νοτιοανατολικά του χωριού, υπάρχει μια σπηλιά με σταλακτίτες, το Κουφωτό Κεφάλι και σ’ αυτό η παράδοση λέει ότι πριν 100 περίπου χρόνια ένας τυροκόμος, ο Ιωσήφ Δασκαλάκης, διατηρούσε σ’ αυτή τη σπηλιά τα τυριά του. Τη νύχτα όμως οι νεράιδες του τα πετούσαν έξω από τη σπηλιά, με αποτέλεσμα ο τυροκόμος να φοβηθεί και να την εγκαταλείψει.