Σπήλαιο Σφεντόνη
Το σπήλαιο Σφεντόνη στο νομό Ρεθύμνου βρίσκεται ένα χιλιόμετρο βορειοανατολικά των Ζωνιανών στη θέση «Μύρωνος», στις νότιες πλαγιές του λόφου Χαλέπα και απέχει 47 περίπου χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο.
Ένα από τα ομορφότερα της Ελλάδας και τo μεγαλύτερο και -καλύτερο για πολλούς- της Κρήτης, σε υψόμετρο 630 μέτρων, το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε από παλιά σαν κρησφύγετο. Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση, εδώ ήταν το καταφύγιο του Σφεντόνη, ενός αντάρτη από τα Σφακιά. Μια μέρα που καθόταν στην είσοδο κι έψηνε κρέας, τον πλησίασε ένας νεαρός και ο Σφεντόνης από θυμό ή από φόβο μην τον προδώσει, τον κλώτσησε τόσο δυνατά με την μπότα του που τον σκότωσε. Έτσι αιτιολογείται και η δεύτερη ονομασία του σπηλαίου ως «του Σφεντόνη η τρύπα».
Το σπήλαιο Σφεντόνη έχει δημιουργηθεί με αργή διάβρωση των ασβεστολιθικών πετρωμάτων, καταλαμβάνει έκταση 3.300 τ.μ., διαθέτει 14 θαλάμους και σήμερα είναι αξιοποιημένο τουριστικά, αφού θα χρειαστεί ξεναγός από τα Ζωνιανά, για την περιήγησή του σε αυτό. Οι κατακόρυφες πλαγιές, ύψους μέχρι και 50 μέτρων, ορθώνονται σαν φυσικός τοίχος στη βορειοδυτική πλευρά των χώρων στάθμευσης και αναψυχής, λίγο πριν την είσοδο.
Μέσα στο σπήλαιο Σφεντόνη ή αλλιώς και σπήλαιο Ζωνιανών, έχουν τοποθετηθεί μεταλλικοί διάδρομοι με σχοινιά, για περισσότερη ασφάλεια, ενώ είναι προσβάσιμο και από άτομα με ειδικές ανάγκες.
Στα 270 μέτρα της διαδρομής του σπηλαίου, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να θαυμάσει τεράστιες κολώνες που δημιουργούν δαιδαλώδη διαμερίσματα, σταλακτίτες και σταλαγμίτες με διάφορες μορφές και χρώματα, ενώ σε πολλά σημεία υπάρχουν λιθωματικές λεκάνες νερού και “μαργαριτάρια σπηλαίων”. Η λάμψη από τους μικροσκοπικούς κρυστάλλους ανθρακικού ασβεστίου είναι μαγευτικό θέαμα. Στο σπήλαιο ζουν πολλά είδη ασπόνδυλων όπως αράχνες, ψευδοσκορπιοί, ισόποδα, διπλόποδα και πολλές νυχτερίδες.
Το σπήλαιο Σφεντόνη εκτός της φυσικής αισθητικής του, έχει και αρχαιολογική αξία, καθώς οι ανασκαφές έδειξαν ότι το σπήλαιο χρησιμοποιούνταν από βοσκούς για χιλιάδες χρόνια. Η χρονολόγηση της κεραμικής που βρέθηκε, έδειξε ότι υπήρξε μια διαρκής αλλά όχι έντονη χρήση του σπηλαίου από τη νεολιθική εποχή μέχρι και σήμερα. Επίσης, υπάρχουν ευρήματα ενός σκελετού μικρού παιδιού, που πιθανολογείται ότι μπήκε και χάθηκε μέσα στο σπήλαιο, μετά από περιπλάνηση πολλών ωρών. Ο καλυμμένος από σταλαγμιτικό υλικό σκελετός του, βρέθηκε αρθρωμένος πριν από δεκαετίες έξω από τον τελευταίο θάλαμο, το θάλαμο του Χαμένου Παιδιού.
Λίγο πιο χαμηλά από το σπήλαιο, στη θέση Σκαφίδια, υπάρχει μια πηγή με γάργαρο νερό. Το σπήλαιο Σφεντόνη ανήκει στο Φυσικό Πάρκο Ψηλορείτη, προστατευόμενη περιοχή από την UNESCO.
Θερινή περίοδος: 10 Απριλίου – 31 Οκτωβρίου, Καθημερινά 10:00 – 17:00 Χειμερινή περίοδος: 1 Νοεμβρίου – 9 Απριλίου, Μόνο Σάββατο και Κυριακή 10:30 – 14:30 Τηλέφωνα επικοινωνίας: 28340 61734, 28340 61869 και 28340 61209 (Κοινότητα Ζωνιανών)
