Σπήλαιο Ατσπάς

Το σπήλαιο Ατσπάς είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία της φύσης της Θάσου, όχι μόνο από γεωλογικής αλλά και ανθρωπολογικής και πολιτισμικής άποψης. Βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή της Σκάλας Μαριών, περίπου 350 μέτρα νότια του οικισμού, στα δυτικά της Θάσου και οι πρόσφατες ανακαλύψεις σπηλαιολόγων και ανθρωπολόγων που ήρθαν στο φως το κατατάσσουν μεταξύ των σπουδαιότερων σπηλαίων της βόρειας Ελλάδας.

Όπως αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα του υπουργείου Πολιτισμού, το σπήλαιο Ατσπάς είναι «καρστικό σπήλαιο που διανοίγεται σε συμπαγή μάρμαρα της μάζας της Ροδόπης». Οι δύο μεγάλες του αίθουσες περιβάλλονται από δαιδαλώδεις διαδρόμους, οριζόντιους ή επικλινείς και βαραθρώδη περάσματα. Όλα καταλήγουν στο κατώτερο επίπεδο του σπηλαίου Ατσπά, όπου οι σπηλαιολόγοι ανακάλυψαν αίθουσες διαφόρων διαστάσεων και μικρές, υπόγειες λίμνες. Σήμερα έχει εξερευνηθεί ένα μεγάλο τμήμα του σπηλαίου, διαστάσεων 80×55 μέτρων, με μέγιστο ύψος οροφής τα 22 μέτρα.

Είναι οι αρχαιολογικές ανακαλύψεις όμως που ανεβάζουν την σπουδαιότητα του σπηλαίου Ατσπά, καθώς εκτός από τα διάσπαρτα θραύσματα αγγείων, υπολείμματα διατροφής (οστά, όστρεα), λίθινα, πήλινα και οστέινα αντικείμενα που είχαν έρθει στο φως εδώ και λίγα χρόνια και τοποθετούσαν τη χρήση του κατά την νεότερη νεολιθική εποχή και την πρώιμη εποχή του χαλκού, πρόσφατα οι επιστήμονες ανακάλυψαν οστά από το κρανίο ενός ενήλικα, έναν μικρό, αυτοσχέδιο βωμό, πλήθος κεραμικής και οικιστικά κατάλοιπα των ίδιων περιόδων.

Σήμερα το σπήλαιο Ατσπάς δεν είναι επισκέψιμο για τους πολίτες, καθώς εκκρεμούν εργασίες στο εσωτερικό του. Τα κινητά ευρήματα από το εσωτερικό του έχουν μεταφερθεί στα μουσεία της Θάσου, ενώ έχει γίνει σχεδιαστική αποτύπωση και καταγραφή όλων των ορατών κατασκευών και αντικειμένων.