Σπήλαιο Μελιδονίου

To σπήλαιο Μελιδονίου στο νομό Ρεθύμνου  βρίσκεται 2 περίπου χιλιόμετρα από το χωριό Μελιδόνι, στη νότια πλευρά του όρους Κουλούκωνα και απέχει 28 περίπου χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο.

Ένας χώρος με μεγάλη ιστορία, το σπήλαιο Μελιδονίου που είναι επισκέψιμο, καταγράφεται ήδη από την ύστερη νεολιθική περίοδο, αφού εδώ βρέθηκαν νεολιθικά εργαλεία. Στη μεσομινωική περίοδο (2100 – 1600 π.Χ.) χρησιμοποιήθηκε ως χώρος λατρείας κάποιας γυναικείας θεότητας, ενώ στα αρχαία και ρωμαϊκά χρόνια εδώ λατρευόταν ο «Ταλαίος Ερμής». Το σπήλαιο αποτελούσε σημαντικό ιερό της περιοχής, αφού βρισκόταν ουσιαστικά στην διασταύρωση των τριών μεγάλων αρχαίων πόλεων Αρχαίας Αξού, της Αρχαίας Ελεύθερνας  και των Γριβίλων.

Το σπήλαιο Μελιδονίου ή αλλιώς Γεροντόσπηλιος, διαδραμάτισε ρόλο και στη σύγχρονη ιστορία.  Το 1824, όταν ο αιμοδιψής Χουσεΐν Μπέης ήρθε να στρατοπεδεύσει στο Μελιδόνι με τον στρατό του, βρήκε το χωριό άδειο, αφού οι άντρες ήταν στα βουνά και τα γυναικόπαιδα μαζί με 30 οπλοφόρους είχαν κρυφτεί μέσα στο σπήλαιο. Η πολιορκία του σπηλαίου κράτησε πάνω από τρεις μήνες και τελικά οι Τούρκοι έβαλαν φωτιά στην είσοδο και οι πολιορκημένοι πέθαναν από ασφυξία.

Σύμφωνα με τον μύθο, στο σπήλαιο Μελιδονίου ζούσε ο γίγαντας Τάλως, το προϊστορικό χάλκινο ρομπότ που έκανε δώρο ο Δίας στον Μίνωα για να προστατεύει την Κρήτη. Ο γίγαντας-ρομπότ έκανε τον γύρο της Κρήτης δύο φορές την ημέρα και τελικά πέθανε όταν η Μήδεια έβγαλε το καρφί που έκλεινε τη μοναδική φλέβα του, με συνέπεια να χυθεί όλο το ζωτικό υγρό του, το ιχώρ.

Στην είσοδό του το σπήλαιο, που βρίσκεται σε υψόμετρο 220 μέτρων, έχει μια χαμηλή καμάρα και μπαίνοντας στο εσωτερικό του, ο επισκέπτης αρχίζει να κατεβαίνει. Εκεί αντικρίζει διάφορους σχηματισμούς σταλαγμιτών και σταλακτιτών και ένα μικρό ασβεστωμένο οστεοφυλάκιο στην αρχή της μεγάλης αίθουσας του σπηλαίου, εκεί που βρίσκονταν οι πολιορκημένοι. Στην είσοδο του σπηλαίου Μελιδονίου υπάρχει και το παρεκκλήσι, στο οποίο κατά την επέτειο της σφαγής, πραγματοποιείται τελετή στην μνήμη των μαρτύρων.