Οία

Η Οία της Σαντορίνης είναι ο πιο ξακουστός οικισμός του νησιού, γνωστός στα πέρατα του κόσμου για το μοναδικό της ηλιοβασίλεμα, όταν ο ήλιος βυθίζεται στην γαλάζια θάλασσα πίσω από το ηφαίστειο… Είναι χτισμένη στο βορειότερο τμήμα της καλντέρας, σε υψόμετρο περίπου 120 μέτρων και απλώνεται από την δυτική μέχρι την ανατολική ακτή, στο στενό αυτό σημείο του νησιού, καθώς ο παλιός πυρήνας του οικισμού έχει σήμερα ενσωματώσει ουσιαστικά τα γύρω μικρά χωριά, τον Θόλο, την Φοινικιά και τον μικρό οικισμό γύρω από την παραλία στον Παράδεισο. Προς την θάλασσα της καλντέρας βρίσκεται το Αμμούδι και η Αρμένη, δυο μικρά λιμανάκια ιδανικά και για κολύμπι. Η Οία λέγεται και Απάνω ή Άνω Μεριά, ακριβώς γιατί είναι το πιο βόρειο χωριό και έχει περίπου 1.000 μόνιμους κατοίκους συνολικά.

Ήδη από το 1993 έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός και διατηρεί αναλλοίωτη την παραδοσιακή κυκλαδίτικη, και ειδικά θηραϊκή, αρχιτεκτονική. Τα ολόλευκα σπίτια που στολίζουν την καλντέρα με το σκούρο κοκκινωπό χρώμα «διακόπτονται» από άλλα έντονα χρώματα, ενώ οι μπλε τρούλοι των εκκλησιών είναι το σήμα κατατεθέν του χωριού. Διαθέτει όλες τις τουριστικές υποδομές ενός σύγχρονου προορισμού, πλούσια αγορά με εμπορικά καταστήματα και δημοτική συγκοινωνία που την συνδέει καθημερινά με πολλά δρομολόγια, ειδικά τους θερινούς μήνες, με τα Φηρά την πρωτεύουσα του νησιού που απέχει περίπου 11 χιλιόμετρα. Ο κεντρικός δρόμος, παράλληλα με την καλντέρα, είναι μαρμαροστρωμένος και μαζί  με τα κάθετα σε αυτόν σοκάκια αποτελεί την «καρδιά» της Οίας.

Το χωριό υπολογίζεται πως δημιουργήθηκε περί τον 13^ο αιώνα, επί Φραγκοκρατίας, με πρώτο πυρήνα το Καστέλι του Αγίου Νικολάου, όπως ονομαζόταν αρχικά ο οικισμός και αποτελούσε ένα από τα πέντε καστέλια της Σαντορίνης. Σήμερα τα ερείπια του κάστρου βρίσκονται στο πιο βόρειο σημείο της Οίας, πλαισιωμένα από παραδοσιακά σπίτια κι εκκλησίες, ενώ ξεχωρίζουν τα υπόσκαφα και τα καπετανόσπιτα του 19^ου αιώνα. Πολλά από αυτά σήμερα, αφού αναστηλώθηκαν μετά τις εκτεταμένες ζημιές του σεισμού του 1956, έχουν μετατραπεί σε ξενοδοχεία, εστιατόρια και καφέ. Ένα από τα παλιά καπετανόσπιτα φιλοξενεί σήμερα το Ναυτικό Μουσείο της Σαντορίνης, τιμώντας την πλούσια ναυτική παράδοση του χωριού, που ήταν σπουδαία θαλάσσια δύναμη κατά τον 19^ο αιώνα.

Χαρακτηριστικό της ιδιαιτερότητας της Οίας αποτελεί και το γεγονός πως οι επισκέπτες του χωριού, από όποια μεριά κι αν στρέψουν το βλέμμα τους στον ουρανό ή και στο πέλαγος, δεν θα δουν πουθενά εναέρια καλώδια: Ο οικισμός είναι πρότυπος και όλα τα δίκτυα είναι υπόγεια!

Το ηλιοβασίλεμα στην Οία

Δεν υπάρχει περίπτωση να ταξιδέψει κανείς στην Σαντορίνη και να φύγει χωρίς  να δει το μαγικό ηλιοβασίλεμα από το νησί, καθώς θεωρείται ένα από τα πιο εντυπωσιακά στον κόσμο και συγκεντρώνει θεατές από όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης. Η Οία έχει ταυτιστεί με το ηλιοβασίλεμα της Σαντορίνης, είναι το χωριό από όπου το απολαμβάνει κανείς σε όλο του το μεγαλείο. Μικροί και μεγάλοι, Ευρωπαίοι, Αμερικάνοι, Ασιάτες και Αφρικάνοι, ακόμα και ταξιδιώτες από την μακρινή Αυστραλία, συγκεντρώνονται στις ταράτσες και τα πεζούλια γύρω από το καστέλι για να αντικρίσουν το τόσο… καθημερινό, αλλά συνάμα μοναδικά εντυπωσιακό υπερθέαμα: Ο ήλιος, μια πορτοκαλί ή και κόκκινη «φλεγόμενη» σφαίρα, σβήνει γαλήνια στην απέραντη γαλάζια θάλασσα, ενώ παρεμβάλλεται το ηφαίστειο με τα μικρά νησάκια του.

Το Καστέλι του Αγίου Νικολάου

Το κάστρο της Οίας λεγόταν Καστέλι του Αγίου Νικολάου και σήμερα δυστυχώς δεν σώζεται παρά ένα μικρό μόνο μέρος του. Το σημείο που ήταν χτισμένο, στο βόρειο άκρο της καλντέρας κατέρρευσε ουσιαστικά κατά τον μεγάλο σεισμό του 1956. Υπολογίζεται πως χτίστηκε πριν το 1480 από τους Ενετούς κυρίαρχους της Σαντορίνης και ήταν ένα από τα πέντε καστέλια του νησιού. Σήμερα θεωρείται ο πιο «αγαπημένος» τόπος για να απολαύσει κανείς το ηλιοβασίλεμα, αλλά και να αντικρίσει (και να… φωτογραφίσει) την Οία, όπως απλώνεται στην καλντέρα.

Διαβάστε περισσότερα για το Κάστρο Αγίου Νικολάου εδώ

Καπετανόσπιτα και υπόσκαφα

Ο παραδοσιακός οικισμός της Οίας έχει στον πυρήνα του δύο τύπους κτηρίων: Τα παραδοσιακά υπόσκαφα και τα καπετανόσπιτα, τα σπίτια των καραβοκύρηδων του νησιού. Τα τελευταία έχουν νεοκλασικό στυλ, με αυστηρή γεωμετρική λιτότητα στην όψη και χρωματιστά στοιχεία. Ήταν οι κατοικίες των πλοιοκτητών που κατά τον 19^ο κυρίως αιώνα έκαναν το χωριό υπολογίσιμη ναυτική δύναμη και ονομάζονται αλλιώς καραβοκυραίικα.

Τα υπόσκαφα της Οίας όμως αποτελούν τις χαρακτηριστικότερες κατοικίες της Σαντορίνης. Κατασκευάστηκαν κατά κύριο λόγο για να στεγάσουν τα πληρώματα των καραβιών, τους ναυτικούς και έχουν όλα αρκετά κοινά χαρακτηριστικά. Πρόκειται για θολωτές κατασκευές, «σκαμμένες» μέσα στην θηραϊκή, ηφαιστειογενή γη, με μια πόρτα και δύο στενά παράθυρα και ένα φεγγίτη στην πρόσοψη. Συνήθως η αυλή του ενός ήταν και στέγη του άλλου, έτσι που να περιπλέκονται και να δημιουργούν μια μοναδική εικόνα.

Διαβάστε αναλυτικές πληροφορίες για τα υπόσκαφα της Σαντορίνης εδώ

Ναυτική Παράδοση

Η Οία αποτέλεσε την κινητήριο δύναμη της θηραϊκής ναυτιλίας κατά τον 19^ο αιώνα, ενώ η κυριαρχία της συνεχίστηκε και κατά τις αρχές του 20ού, έως ότου τα ιστιοφόρα πλοία δώσουν τα ηνία στα ατμόπλοια, μια εξέλιξη που δεν μπόρεσε το χωριό να ακολουθήσει. Είναι γεγονός πως το 1890 στην Οία λειτουργούσε ναυπηγείο, ενώ κάτοικοί της είχαν στόλο 130 πλοίων. Κύρια ασχολία ήταν το διαμετακομιστικό εμπόριο, ιδίως μεταξύ Ρωσίας και Αλεξάνδρειας. Όσοι Απανωμερίτες δεν ήταν πλοιοκτήτες, έβρισκαν συχνά δουλειά στα καράβια των συγχωριανών τους ως πλήρωμα κι έτσι δεν υπήρχε σπίτι στο χωριό που να μην έχει ναυτικό…

Οι εκκλησίες της Οίας

Ο πιο γνωστός ναός στο χωριό είναι η Παναγία η Πλατσανή, στο κέντρο σχεδόν. Αν και πρόκειται για νεότερο κτίσμα, καθώς ο παλιός ναός καταστράφηκε το 1956, παραμένει από τις πιο εντυπωσιακές εκκλησίες της Σαντορίνης. Τα Εισόδια της Παναγίας, μετόχι της μονής Χοζοβιώτισσας Αμοργού, ο Αγιος Νικόλαος, η Ανάσταση, ο Χριστός Ηρώων είναι μερικές ακόμα από τις εκκλησίες που αξίζει κανείς να δει. Στον Θόλο βρίσκεται ο Χαριτωμένος, η εκκλησία του Αγίου Κύρηκου και της Αγίας Ιουλίτας, που ονομάστηκε έτσι γιατί κατά την παράδοση οι Άγιοι έκαναν τη χάρη στους γονείς που έφερναν εκεί τα άρρωστα παιδιά τους και τα θεράπευαν. Κατεβαίνοντας προς τη θάλασσα, πάνω στο μικρό νησάκι στο Αμμούδι βρίσκεται ο Άγιος Νικόλαος ο Περαματάρης, ενώ κοντά στην Αρμένη μπορεί κανείς να δει το κάτασπρο ξωκλήσι που είναι αφιερωμένο στους Αγίους Επτά Παίδες.

Αμμούδι

Το Αμμούδι είναι η παραλία της Οίας, ακριβώς κάτω από τον οικισμό και μπορεί κανείς να το επισκεφθεί είτε με αυτοκίνητο, καθώς υπάρχει ασφαλτοστρωμένος δρόμος, είτε κατεβαίνοντας (πεζός ή με γαϊδουράκι) τα 235 σκαλοπάτια στο χείλος της καλντέρας. Στο γραφικό λιμανάκι με τις ψαρόβαρκες, υπάρχουν ταβέρνες και εστιατόρια που σερβίρουν τις τοπικές νοστιμιές ενώ εκεί μπορεί κάποιος και να κολυμπήσει. Παλιότερα η περιοχή ήταν το λιμάνι φόρτωσης των εμπορικών πλοίων του χωριού, που φόρτωναν κρασί και θηραϊκή γη.

Διαβάστε αναλυτικές πληροφορίες για το Αμμούδι εδώ

Αρμένη

Κάτω από την άλλη πλευρά της Οίας βρίσκεται το λιμάνι της Αρμένης, που επίσης χρησιμοποιούσαν οι παλιοί έμποροι για να φορτώνουν τα καράβια τους. Σήμερα εκεί λειτουργεί ταβέρνα που υποδέχεται φιλόξενα όσους επιλέξουν την παραλία για μια βουτιά και αποφασίσουν να κατέβουν τα 292 σκαλοπάτια που οδηγούν εκεί.

Διαβάστε αναλυτικότερες πληροφορίες για την Αρμένη εδώ

Μπαξέδες και Κολούμπος

Δυο ακόμα παραλίες πολύ κοντά στην Οία είναι οι Μπαξέδες, που ονομάζεται αλλιώς Παράδεισος, είναι μεγάλη σε έκταση προς τα ανατολικά του νησιού και ο Κολούμπος, η παραλία με το ψιλό μαύρο και κόκκινο βότσαλο κοντά στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο.