Αρχαία Κυδωνία

Η αρχαία Κυδωνία βρισκόταν στη θέση της σημερινής σύγχρονης πόλης των Χανίων, στο λόφο Καστέλι. Στη διάρκεια της Ρωμαϊκής εποχής αναπτύχθηκε σε ένα από τα πιο σημαντικά κέντρα της Κρήτης και άκμασε μέχρι την ύστερη αρχαιότητα.  Ήδη ο Όμηρος αναφέρει τους Κύδωνες ως μία από τις πέντε κρητικές φυλές ενώ και ο Στράβωνας αναφέρεται στην πόλη της αρχαίας Κυδωνίας, την οποία θεωρεί ως την τρίτη μεγαλύτερη στην Κρήτη.

Η ίδρυση της αρχαίας Κυδωνίας αποδίδεται σε Σάμιους, οι οποίοι εγκατέλειψαν το νησί τους το 524 π.Χ., όταν ο Πολυκράτης έγινε τύραννος εκεί. Η μυθολογική εκδοχή υποστηρίζει ότι ιδρυτής της είναι ο Κύδων, γιος του Μίνωα και της νύμφης Ακακκαλίδος. Οι αρχαίοι συγγραφείς θεωρούν την αρχαία Κυδωνία «μητέρα των άλλων κρητικών πόλεων».

Κατά τις ανασκαφές στην αρχαία Κυδωνία ανακαλύφθηκαν πολλοί τάφοι και πλούσια κεραμική διαφόρων περιόδων, κτερίσματα μυκηναϊκής εποχής, οικοδόμημα τύπου μινωικού μεγάρου, τοιχογραφίες υστερομινωικής περιόδου, πήλινες πινακίδες με γραμμική Γραφή Β´, αγάλματα ρωμαϊκής εποχής, ψηφιδωτό των ελληνιστικών χρόνων κ.ά.

Τα ευρήματα βεβαιώνουν ότι στην περιοχή της σημερινής πόλης είχε δημιουργηθεί σημαντικός οικισμός από τη νεολιθική εποχή, που με το πέρασμα των χιλιετηρίδων εξελίχθηκε στη μεταγενέστερη αρχαία Κυδωνία.

Σταδιακά η αρχαία Κυδωνία εξελίχθηκε στον σημαντικότερο οικισμό  της Δυτικής Κρήτης και σπουδαίο λιμάνι.

Σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της αρχαίας Κυδωνίας είναι θαμμένο κάτω από την σύγχρονη πόλη των Χανιών, ενώ τα ευρήματα από τις ανασκαφές εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων.