Σπήλαιο Κρυονερίδας

Λίγο έξω από το χωριό Βαφές των Χανίων, στη χαράδρα Λαγγός, βρίσκεται το σπήλαιο της Κρυονερίδας σε υψόμετρο 230 μέτρων. Είναι αρκετά στενό και μικρό και έχει περίπου 30 μέτρα μήκος.

Από τον εξωτερικό χώρο ξεκινά μια πολύ στενή και χαμηλή στοά που οδηγεί στον εσωτερικό του. Στο βάθος – στην δεύτερη αίθουσα του σπηλαίου – βρίσκεται μια μικρή πηγή από όπου πήρε και το όνομα του.

Η ιστορική σημασία του σπηλαίου της Κρυονερίδας είναι ανεκτίμητη. Τον Αύγουστο του 1821, κυνηγημένοι από τους Τούρκους, 130 κάτοικοι του Βαφέ κρύφτηκαν στο σπήλαιο για να σωθούν.

Οι Τούρκοι τους αντιλήφθηκαν, επειδή όμως μόνο ένας – ένας μπορούσε να περάσει από την στενή είσοδο του Σπηλαίου της Κρυονερίδας, έβαλαν φωτιά και περίμεναν οι εγκλωβισμένοι να βγουν μόνοι τους μην αντέχοντας τον καπνό.

Οι Βαφιώτες αρνούμενοι να παραδοθούν βρήκαν ηρωικό θάνατο και μόνο επτά κατάφεραν να σωθούν από την ασφυξία. Τα οστά των θυμάτων βρίσκονται ακόμα μέσα στο σπήλαιο ενώ στην είσοδο υπάρχει εικονοστάσι για την μνήμη τους. Κάθε χρόνο πραγματοποιείται τον μήνα Αύγουστο στο Σπήλαιο της Κρυονερίδας επιμνημόσυνη δέηση.