Σπήλαιο Τζανή

Το σπήλαιο του Τζανή είναι ακόμη γνωστό ως Καταβόθρα ή Χώνος και βρίσκεται στο οροπέδιο του Ομαλού Χανίων. Το μήκος του φτάνει περίπου τα 2.500 μέτρα και έχει 280 μέτρα βάθος.

Η είσοδος του σπηλαίου του Τζανή είναι ορατή από τον δρόμο και θα την βρείτε περίπου δύο χιλιόμετρα πριν την είσοδο του Φαραγγιού της Σαμαριάς. Το εσωτερικό του είναι επιβλητικό. Ένας πολύ μεγάλος χώρος, που έχει τεράστια κοφτερά βράχια.

Το σπήλαιο του Τζανή έχει ιδιαίτερη οικολογική σημασία καθώς φιλοξενεί πολλά προστατευόμενα είδη – ιδιαιτέρως νυχτερίδες –  και αποτελεί ένα φυσικό αποστραγγιστικό έργο για τα νερά του οροπεδίου.

Το όνομα του προέρχεται από τον οπλαρχηγό της περιοχής, Μάρκο Τζανή, ο οποίος σύμφωνα με τον θρύλο, προσπαθώντας να ξεφύγει από τους εχθρούς του μπήκε μέσα στο σπήλαιο και δεν ξαναβγήκε ποτέ.

Μια διαφορετική εκδοχή του θρύλου λέει ότι οι νεράιδες που κατοικούσαν στο σπήλαιο, μαγεύτηκαν από το άκουσμα της λύρας του Τζανή και τον απήγαγαν για να συνοδεύει ο ήχος της τους χορούς τους.

Για καιρό επικρατούσε η παράδοση να συγκεντρώνονται οι λυράρηδες στο σπήλαιο του Τζανή και να παίζουν την λύρα τους προς τιμήν του μεγάλου αυτού οργανοπαίχτη έχοντας την πίστη ότι έτσι «θα πάρουν την ευλογία του» και θα πλησιάσουν την τέχνη του.