Αρβανιτοράχη

Στην Αρβανιτοράχη γράφτηκε μια από τις πιο ένδοξες σελίδες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και ταυτοχρόνως μια από τις πιο σημαντικές για την εξέλιξη του Αγώνα.

Στην πλαγιά της Γκιώνας, στη θέση Αραβανιτοράχη, που βρίσκεται λίγο έξω από το χωριό Πανουργιάς (τότε ονομαζόταν Δρέμισσα ή Ντρέμισσα), έγινε στις 17 Μαΐου του 1821 μεγάλη μάχη των Ελλήνων Κλεφταρματολών της Ρούμελης με τα τουρκικά στρατεύματα που διοικούσε ο Ομέρ Βρυώνης.

Οι Τούρκοι είχαν μόλις περάσει από το Χάνι της Γραβιάς και διέσχιζαν την Φωκίδα για να φτάσουν στα Σάλωνα  (τη σημερινή Άμφισσα). Περίπου 700 Έλληνες αρματολοί συγκεντρώθηκαν στην Αρβανιτοράχη υπό τις οδηγίες του Γιάννη Γκούρα και κατόρθωσαν να ανακόψουν την πορεία του στρατού των 3.000 Τούρκων του Ομέρ Βρυώνη. Η τουρκική στρατιά όδευε προς την Πελοπόννησο, για να πλήξει τους Επαναστατημένους, που εκεί σημείωναν σημαντικές επιτυχίες.

Η νίκη των Ελλήνων στην Αρβανιτοράχη αναπτέρωσε το ηθικό των εξεγερμένων και σήμανε την αρχή για τις πολλές ακόμα καθοριστικές, νικηφόρες μάχες, που ακολούθησαν κατά την διάρκεια της Επανάστασης.

Σήμερα, η μάχη της Δρέμισσας στην Αρβανιτοράχη τιμάται ως Τοπική Εθνική Εορτή, κάθε χρόνο στις 17 Μαΐου.